افزایش درآمد و سود از زعفران
یکی از سوالات معمول بین فعالان در حوزه کشت زعفران این است که چگونه بهره‌وری و سود خود را در این زمینه افزایش دهند؟ ما در این نوشته به روش‌های افزایش درآمد و سود از مزارع زعفران و چگونگی افزایش بهره‌وری در آن می‌پردازیم.
اگر زعفران کاران به صورت اصولی و با برنامه ریزی کشت و فروش زعفران را انجام دهند می‌توانند هم بهره وری قابل قبولی داشته باشند هم به سود کافی برسند و یا سود خود را افزایش دهند. در این مقاله مراحل پیش از کشت، کشت زعفران، پس از کشت و فروش آن را به ترتیب بررسی خواهیم کرد. همراه باغبوم باشید …
۱- انتخاب مزارع مناسب یا اصلاح و بهبود مزرعه (مزرعه با روش کشت زعفران مناسب)
اولین گام، انتخاب یک مزرعه مناسب یا اصلاح و توسعه مزرعه مورد نظرتان برای کشت می‌باشد. یکی از اصلی‌ترین بخش‌های کشت زعفران، آنالیز کردن آب و خاک زمین کشاورزی در زمان انتخاب زمین برای کشت زعفران می‌باشد. به دلیل اینکه اگر زمینی که انتخاب می‌کنید از لحاظ آب و خاک مرغوب باشد نهایت میزان بهره وری ممکن برای زمین شما رخ خواهد داد و تلاش‌های شما به نتیجه عالی منجر می‌شود.
علت آنالیز زمین و آب چیست؟
گیاه زعفران با وجود اینکه خیلی پرتوقع نیست ولی مثل تمام سایر گیاه‌ها، احتیاج به مواد معدنی، آلی، سولفور، نیترون و پتاسیم دارد. شما نمی‌توانید با چشم خود وجود این مواد را در خاک و آب شناسایی کنید و باید آن را مورد بررسی و آزمایش قرار دهید.
شما همچنین باید منابع آب مد نظرتان برای مصرف جهت کاشت زعفران را از لحاظ میکروبی به صورت ویژه مورد بررسی قرار دهید، این موضوع اهمیت زیادی دارد به دلیل اینکه بیماری‌ها در کمین مزرعه شما قرار دارند.
در ضمن به مدت پنج الی هفت سال پیاز زعفران شما در خاک می‌ماند و این طبیعی است که از همه نظر زمین مد نظرتان را مورد بررسی قرار دهید. سرمایه مهم شما پیاز زعفران تان می‌باشد که با تولید مثل سالانه بیشتر می‌شود. بدیهی می‌باشد که اگر کیفیت زمین خود را بالا ببرید، سرمایه شما به میزان مناسبی بیشتر می‌شود و مانع از صدمات ممکن به پیازها می‌شود.
نمونه برداری برای آنالیز چگونه است؟
نمونه برداری برای آنالیز خاک و آب به دو شیوه امکان پذیر است. اول از طریق خود فرد و دوم از طریق کارشناس آزمایشگاه.
در روش اول شما بایستی نسبت به جزئیات نمونه برداری مطلع باشید به این صورت که آگاه باشید خاک و آب را از چه عمقی و به چه میزان و در چه جایی برداشته و به آزمایشگاه مورد نظر منتقل کنید.
در روش دوم شما باید راهنمایی‌های مورد نیاز را از مسئولان آزمایشگاه دریافت کنید.
آزمایشگاه‌های دولتی مرتبط با جهاد کشاورزی و خصوصی در همه جای ایران وجود دارند.
خاک مرغوب جهت کشت زعفران
انتخاب خاک مناسب می‌تواند منجر به افزایش درآمد و سود از مزارع زعفران شود. به صورت کلی خاکی برای کاشت زعفران مرغوب است که از سی درصد رس و سنگ‌ریزه برخوردار بوده و همچنین سی درصد سیلت داشته باشد به این معنی که همان نسبت سه به یک رعایت شود. برای کشت زعفران، این وضعیت خاک مناسب ترین نوع می‌باشد که آن را با نام (لومی- شنی) می‌شناسند.
ساخت سبک خاک به خاطر کاهش مقاومت و فشردگی و نیز گردش هوای مناسب میزان بزرگ شدن پیاز زعفران را بالا برده و در نتیجه گلها را بیشتر می‌کند. اگر در زمینی علف هرز یا قلوه‌سنگ و یا مواد آلی پوسیده نشده وجود داشته باشد، زعفران در آن زمین رشد مناسبی نخواهد داشت.
زعفران همچنین در خاک‌هایی که از کلسیم یا آهک برخوردارند و مواد آلی را به اندازه کافی دارند رشد مناسب تری دارد. زعفران در خاک‌هایی که پر از مواد آلی و معدنی هستند از رشد خوبی برخوردار نمی‌باشد به دلیل اینکه این نوع خاک‌ها موجب رشد رویشی بیشتری در مقایسه با رشد زایشی می‌شوند و بهره وری زعفران پایین می‌آید.
علف هرز
علف‌های هرز همانند گیاه زعفران از منبع‌های غذایی استفاده کرده و نور را هم دریافت می‌کنند و در زمان عملیات برداشت زعفران مشکلاتی را به وجود می‌آورند. این علف‌ها همچنین میزبان حشره‌ها و آفت‌ها می‌باشند. بنابراین باید این علف‌ها را جدی بگیرید و عملیات وجین کردن مزرعه خود را انجام دهید.
۲– انتخاب بذر (پیاز) مناسب (میانگین وزنی خوب- قارچ و آفت نداشته باشد)
پیاز زعفران مناسب کشت
مرحله دوم کشت که به افزایش درآمد و سود از مزارع زعفران و افزایش بازدهی کمک می‌کند انتخاب بذر (پیاز) مناسب می‌باشد. در ادامه به معیارهای انتخاب کردن بذر قابل قبول (پیاز زعفران) می‌پردازیم.
اصلی ترین معیار انتخاب بذر قابل قبول
اصلی ترین معیار انتخاب کردن بذر مناسب، سالم بودن آن می‌باشد. به این معنا که بنه‌های سالمی را برگزینید که آلودگی به کنه و قارچ آن‌ها به میزان اندازه باشد (نهایتا پنج درصد) و همچنین بدنه‌ی آن‌ها سلامت بوده و زخمی نداشته باشد.
وزن بنه‌ها
تا جایی که می‌توانید پیازهای بزرگ انتخاب کنید که به صورت معمول وزن آن‌ها بین شش تا ده گرم با توجه به شرایط مناسب می‌باشد (از نظر اقتصادی پیاز بسیار بزرگ توصیه نمی‌شود)
خرید پیاز زعفران باغبوم
اقلیم مناسب
تا آنجا که ممکن است تلاش کنید پیاز را از نقاطی انتخاب کنید که دارای آب شیرین و بارندگی کافی هستند و خاک آنجا دارای مواد عالی قابل قبولی است (نقاط مرتفع).
خلوص پیاز
این مورد اصلی ترین روش سو استفاده از کشاورزها می‌باشد. علی‌رغم اینکه بیشتر افراد دارای کسب و کار در بازار افراد فهیم و منصفی می‌باشند ولی اشخاصی سودجو و دلالانی بی‌وجدان همیشه وجود دارند که به شیوه‌های گوناگونی از کشاورزان سو استفاده کرده و سرشان را کلاه می‌گذارند. (وجود خاک رطوبت اضافی و همچنین وجود پیازهایی مثل زعفران وحشی و رنبق‌ها که بسیار به پیاز زعفران شباهت دارند).
پیشنهاد می‌کنیم همیشه تلاش کنید از کسبه و اشخاص با اطمینان خرید خود را انجام دهید.
بنیه بنه
پس از سلامت، بنه اصلی ترین بخش انتخاب بذر، بنیه پیاز می‌باشد. ولی تشخیص پیاز بنیه‌دار خیلی دشوار می‌باشد که کارشناسان ماهر هم به آسانی قادر به انجام این کار نیستند. به پیازی که در سال پیش دارای تغذیه مناسبی بوده و تنش خاصی به آن وارد نشده باشد بنیه‌دار می‌گویند.
مدت زمان بین برداشت پیاز از مزرعه مادر و کشت آن در مزرعه طفل
بعضا مشاهده شده که بعضی از اشخاص پیاز را تا سه هفته درون کیسه، انبار، یا اتاق خودرو به شکل متراکم یا روی هم نگه می‌دارند که در این شرایط موجب می‌شود پیازها له شده و پوسیده شوند.
* دقت کنید که انتخاب بذر از مزارع جوان بازدهی بیشتری را به همراه دارد.
۳- مرحله کاشت که در افزایش درآمد و سود از مزارع زعفران نقش دارد
مرحله سوم کاشت زعفران می‌باشد که برای بهره وری بیشتر و افزایش درآمد باید به آن توجه کنیم.
کشت متراکم پیاز زعفران
چه آب و هوایی برای کشت و رشد زعفران خوب است؟
این گیاه نوعی گیاه گرمسیری می‌باشد. رشد مناسب زعفران در جاهایی که دارای آب و هوای معتدل باشند و تابستان در این مناطق آفتابی و گرم و خشک بوده و دارای پاییز و زمستان‌های تا حدودی ملایم باشند اتفاق می‌افتد و می‌توان در این جاها کشت زعفران را صورت داد. دقت کنید که این مسئله شاید در همه شرایط درست نباشد چون ممکن است گیاه به شکلی با فضا مطابقت پیدا کند برای مثال شهر همدان یکی از شهرهای سردسیر کشور می‌باشد ولی سرانجام زراعت و کشت زعفران در آنجا راضی کننده بوده است.
در فصل تابستان پیاز زعفران فعالیت نمی‌کند و تقریبا از آبان ماه تا اردیبهشت دوره عملکرد و بیداری پیاز زعفران شروع می‌شود و برگ‌های زعفران با آغاز فصل گرما زرد شده و خشک می‌شود و پیاز می‌خوابد بنابراین زمین‌های خشک و گرم برای کشت زعفران بسیار مرغوب می‌باشد.
چه زمانی برای کشت زعفران مناسب است؟
شما می‌توانید کشت زعفران را از برج مرداد تا مهر انجام دهید. بعد از عملیات کاشت، پیاز زعفران به مدت ۴ تا ۷ سال و در بعضی جاها تا ۱۰ سال در زمین باقی مانده و شروع به محصول دادن می‌کند و از این لحاظ نیازی به کشت دوباره زعفران در سال‌های بعد ندارد.
پروسه کشت پیاز زعفران
برای کشت پیاز زعفران، اول با استفاده از بیل چاله‌های یک ردیف را در بیاورید و سه تا ۱۵ پیاز را توی هر چاله بگذارید. بین ۱۵ تا ۲۰ سانتیمترعمق کشت پیاز زعفران را در نظر داشته باشید و سر پیازها در زمان کاشت لازم است رو به بالا باشد. پیازها در عمق ۲۰ سانتیمتری در فصل زمستان از یخبندان و سرما و تنش‌های دیگر اطراف و در فصل تابستان از گرما زدگی محفوظ می‌مانند.
تعداد افرادی که در عملیات کشت زعفران شروع به کار می‌کنند ۴ الی ۵ نفر می‌باشند به این صورت که شخص اول چاله‌ها را با استفاده از بیل در می‌آورد و دو نفر بعدی به شکل دسته‌های ۳ تا ۵ یا ۱۵ تایی پیازهای قابل کشت را انتخاب می‌کنند.
چهارمین نفر پیازها را درون چاله‌ها می‌گذارد و سه نفر دیگر فعالیت خود را دنبال کرده تا زعفران در همه‌ی زمین کشت شود. در نهایت با استفاده از بیل یا ماله‌ای سطح نامسطح شده‌ی مزرعه را صاف و فشرده می‌کنند تا پیازها به خاک بچسبند. تا زمان آبیاری در فصل پاییز، این زمین به همین شکل می‌ماند. پیش از آبیاری با استفاده از بیل تقریبا ۲۰ – ۱۰ تن کود حیوانی کاملا پوسیده را در سطح زمین می‌ریزند. روی شیارها را بعد از عملیات کشت زعفران با ماله می‌پوشانند و زراعت به صورت ردیفی به نظر می‌آید.
در صورت ردیفی بودن کاشت، بازدهی مزرعه بیشتر است چون پیاز بیشتری در مزرعه کشت می‌شود وتراکم کشت بالا می‌رود.
۴- مرحله تغذیه
مرحله بعدی تغذیه زعفران می‌باشد. در صورتی که متناسب با نیازها و زمان های تغذیه‌ای زعفران را تغذیه کنید، اگر محلول پاشی یا هر نوع تغذیه ای که دارد در زمان مناسب و در حجم مناسب و با محصول با کیفیت مناسب انجام بشود بهره وری را افزایش می‌دهد و به افزایش درآمد و سود از مزارع زعفران کمک می‌کند.
تغذیه به موقع خاک باغ زعفران
مواد غذایی که در زمان بستر کشت به زعفران داده می‌شود بر روی بزرگ شدن و نمو گیاه زعفران موثر می‌باشند. با توجه به قانون لیبیک یا مینیمم تمام گیاهان برای اینکه به صورت کامل بزرگ شوند به هر عنصر به مقدار مشخصی نیاز دارند. اگر هر کدام از عوامل مهم لازم برای گیاه کم شود، گیاه دیگر رشد نمی‌کند و در صورتی که هر عنصر زیاد از حد باشد موجب به وجود آمدن سمیت در گیاه خواهد شد.
تغذیه گیاه زعفران
خاک اصلی ترین مولفه در پروسه ایجاد محصول‌های زراعی و یکی از عوامل چهارگانه زندگی به حساب می‌آید. آن به عنوان یکی از منبع‌های طبیعی تجدید پذیر، در چرخه عناصر غذایی تاثیر ویژه‌ای دارد و به عنوان یک اکوسیستم فعال به ادامه زندگی موجودهای بزرگ و ریز کمک می‌کند.
بدون شک در هر کشت و زراعتی، باید دقت کنید که خاک تاثیر کاملش را داشته باشد تا تولید به صورت پایدار انجام شود. آنالیز کردن آب، خاک وگیاه به موقع برای برنامه ریزی تولید بسیار مهم می‌باشد. هم‌اکنون متاسفانه یکی از موارد محدود کننده تولید زعفران، عدم توجه به این موضوع است.
هم‌اکنون پایین تر از یک درصد از تولید کنندگان برای کنترل تغذیه گیاه زعفران، آزمون خاک را به کار می‌برند. از سایر محدودیت‌های تولید می‌توان به دقت نکردن به زمان درست کود دهی و شیوه استفاده از کود اشاره کرد، به صورتی که کودهای فسفری و نیتروژنی را در خیلی از مناطق به شکل همزمان بر روی خاک می‌پاشند.
از محدودیت‌های دیگر تولید می‌توانیم این مورد را نیز نام ببریم؛ هنگامی که پیازهای گیاه مادر از بین رفتند و پیازهای جوان هنوز به صورت کامل توسعه پیدا نکرده اند و محلول پاشی صورت نگیرد، چون محلول پاشیدن در این وضعیت می‌تواند بخشی از نیاز گیاه را برطرف کند.
بعضی از محققان در طول بررسی خاک‌های زیر کشت زعفران بر طبق مقدار مصرف کودهای آلی اظهار کردند که خاک‌های زیر کشت اراضی که در طول ۵ سال گذشته کود آلی دریافت می‌کردند، درصد ماده آلی شان بسیار کم شده بود. این محققان برای ادامه این روند هشدار دادند و اظهار کردند اگر این روند ادامه پیدا کند، کارکرد و کیفیت زعفران در آینده به شدت کم می‌شود.
از یک سو ماده آلی منبع نیتروژن است و از یک سو امکان مصرف عناصر غذایی کم مصرف در خاک را بالا می‌برد. این ماده نیز به خاطر آب بیشتری که جذب کرده و به وجود آوردن ساختمان مناسب در خاک در زمان خشکسالی موجب حفاظت پیاز زعفران می‌شود. اگر ماده آلی خاک به میزان اندازه باشد امکان پایین آوردن تغییرات شدید حرارتی را هم دارد و می‌تواند صدمات گرما و سرما به پیاز زعفران را کاهش دهد.
استفاده کودهای آلی در خاک بخشی از عناصر غذایی لازم گیاه را تامین کرده و کیفیت فیزیکی خاک را توسعه می‌دهد. همچنین تاثیر زیادی در بزرگ شدن و تکثیر موجودات زنده خاک داشته و موجب افزایش بازدهی مصرف کودهای شیمیایی می‌شود.
خاک توسط ماده آلی پوک می‌شود و همچنین ماده آلی منتقل شدن آب و هوا به خاک را آسان می‌کند و این امکان را به پیاز زعفران می‌دهد که رشد مناسبی داشته و گل آوری بیشتری داشته باشد. کاهش مواد آلی در خاک‌های زیر کشت زعفران موضوع بسیار مهمی می‌باشد پس پیشنهاد می‌شود به میزان ۳۰ – ۲۰ تن کود حیوانی پوسیده ، حداقل هر دوسال یک دفعه در هر هکتار از مزرعه‌های زعفران استفاده کنید.
به صورت کلی بایستی تلاش کنید در خاک مزرعه‌های زعفران درصد کربن آلی از یک درصد بیشتر شود تا تغذیه زعفران توسعه پیدا کند. احتمال دارد که از کود دامی، آلودگی به محصول گل زعفران منتقل شود، به همین دلیل تا جایی که ممکن است باید بعد از برداشت گل زعفران، کودهای دامی در مزرعه پخش شوند.
عناصر لازم جهت تغذیه زعفران
اصلی ترین عناصر لازم برای تغذیه گیاه زعفران عبارت است از منیزیم، کلسیم، گوگرد، فسفر، کلر، سدیم، سیلیسیم، مواد کم مصرف، نیتروژن، پتاسیم.
۴۴% اکسیژن، ۴۲% کربن، ۷% هیدروژن، ۷% باقی مانده سایر عناصر.
مواردی که تا به حال ذکر شده در مرحله تولید بوده و حالا به برداشت و فرآوری زعفران می‌پردازیم.
۵- برداشت زعفران
گام بعدی که در مورد کشت زعفران وجود دارد برداشت زعفران می‌باشد که با رعایت درست و اصولی آن می‌توانید به افزایش درآمد و سود از مزارع زعفران برسید.
برداشت صحیح گل زعفران
-
گل دادن
بعد از نخستین آبیاری، گل‌های زیبای زعفران به فاصله ۳ – ۲ هفته و با توجه به درجه حرارت هوا بیرون می‌آیند. ظاهر شدن گلها در هوای حدودا سرد و زیر سایه درخت‌ها سریعتر و در هوای حدودا گرم دیرتر اتفاق می‌افتد. همچنین هر چقدر نخستین آبیاری دیرتر انجام شود بر اساس سرد بودن هوا و دیرتر آب دادن، زمان ظاهر شدن گل‌های زعفران دیرتر انجام می‌شود. دوره‌ی گل دادن زعفران به صورت طبیعی تقریبا ۲۰ – ۱۵ روز و زمان برداشت آن‌ها ۱۵ – ۱۰ روز طول می‌کشد.
گلها در روزهای ابتدایی و انتهایی دوره گل دادن زیاد نیستند و ارزش ندارد آن‌ها را برداشت کنید در نتیجه زمان گل دادن مزرعه از دوره‌ی برداشت بیشتر است. همچنین مقدار گل در دوره‌ی برداشت، در یک هفته میانی به بیشترین مقدار خود رسیده به این صورت که بعضی اوقات لازم است برداشت گلها در یک روز، دو دفعه انجام شود. هر پیاز با توجه به ریزی و درشتی اش و قدرت و ضعف خاک امکان دارد از هر جوانه ۳ – ۱ گل ایجاد کند. اگر گلها را نچینید، عمر آن‌ها به صورت معمول سه روز می‌باشد.
-
چگونگی و زمان چیدن گل
برای برداشت کردن گل زعفران تنها با دست اقدام می‌کنند. برای کیفیت داشتن و عطر و رنگ زعفران، مناسب ترین زمان برای برداشت گل صبح بسیار زود و پیش از اینکه غنچه‌ها باز شوند می‌باشد. آغاز چیدن گل‌های زعفران به صورت طبیعی از پنج صبح است و تقریبا ساعت نه صبح تمام می‌شود. توجه کنید که جمع کردن غنچه‌ها هم راحت تر می‌باشد و هم آسیب پایین تری به کلاله گلها وارد می‌شود. برتری برداشت غنچه در نحوه‌ی انتقال آن است، در صورتی که گلها بیشتر باز شوند و برداشت شان دیر انجام شود گلها از نظر حرارت فضا له شده و چسبنده می‌شوند و باعث می‌شود کیفیت محصول کاهش پیدا کند. برداشت غنچه یا گل زعفران را باید با صبر و تمرکز کافی انجام دهید. برای چیدن گلها، گل‌چین نوک غنچه را گرفته و گل را بیرون می‌آورد.
پس از چیدن گلها آن‌ها را درون سبدهای ویژه می‌ریزند و به جاهایی که گل را جدا می‌کنند برده می‌شوند. در روزهای خوب گل دهی یک کارگر طی ۵ – ۴ ساعت می‌تواند به چیدن بین ۸ تا ۱۰ کیلوگرم گل بپردازد.
-
باز کردن گل زعفران
غنچه‌های برداشت شده را باید به این صورت باز کنید که با ناخن غنچه را در همان روز شکاف داده و از داخل لوله گل، میله سفید مادگی (خامه) را با سه کلاله اش که قرمز هستند در بیاورید. در صورتی که گلها به صورت کامل باز شوند از ضایعات بسیاری برخوردارند چون امکان شکستن بعضی از کلاله‌ها و ترکیب شدن کلاله‌ها با پرچم‌ها و گلبرگ‌ها وجود دارد و باعث پایین آمدن کیفیت محصول می‌شود.
اگر برداشت زعفران در کیسه‌های کود یا کیسه‌های معمولی انجام شود اشتباه است. برداشت باید صبح زود انجام شود و هر چه زودتر باشد بهتر است. گلها را به صورت غنچه بچینید و حمل و نقل این گل‌های غنچه را توی سبدهایی که گذر هوا داشته باشند انجام دهید. هرچه درجه دمایی پایین تر باشد بهتر است یعنی اگر حمل گلها در دمای بین پنج تا هفت درجه باشد ایده‌آل هست.
۶- پاک کردن زعفران
مرحله بعدی که در این مقاله به آن اشاره می‌کنیم پاک کردن زعفران می‌باشد. ما باید نحوه درست پاک کردن زعفران را بدانیم تا با کیفیت بهتری این کار انجام شود تا به افزایش درآمد و سود از زعفران دست پیدا کنیم.
روش صحیح پاک کردن گل زعفران
زمانی که فصل پاییز می‌رسد، در مزرعه‌های زعفران شور و شوق زیادی ایجاد می‌شود. گل‌های زعفران در این روزها در زمان تابش نور صبحگاهی از خاک بیرون می‌آیند. آن‌ها می‌خواهند از زمین به دست ما برسند. این کار را کشاورزان عزیز انجام می‌دهند.
گل‌های زعفران در حدود ماه آبان شروع می‌کنند به بیرون آمدن از خاک و توسط کشاورزها چیده می‌شوند و بعد کشاورزان زعفران‌ها را پاک کرده و یا پر می‌کنند.
چرا پاک کردن زعفران مهم می‌باشد؟
یکی از اصلی ترین مرحله‌های کشت زعفران، پاک کردن آن می‌باشد. چون پاک کردن در میزان قیمت زعفران شما نقش بسیاری دارد. در این گام می‌باشد که کشاورزان می‌توانند نوع زعفران شان اعم از پوشال یا نگین و … را مشخص کنند. پس با اصولی انجام دادن این کار به افزایش درآمد و سود از زعفران برسید.
نکته: در صورتی که به بعضی از نکات با اهمیت در پاک کردن زعفران توجه نکنید احتمال دارد چند میلیون تومان خسارت ببینید.
نکته‌های با اهمیت در پاک کردن زعفران
پاک کردن سریع زعفران
در پاک کردن زعفران یکی از پر اهمیت ترین موارد سریع انجام دادن آن است. کشاورزان به صورت معمول نزدیک صبح‌گاه چیدن گل‌های زعفران را آغاز می‌کنند و معمولا پاک کردن زعفران را همان روز و کنار مزرعه زعفران انجام می‌دهند. ولی توصیه می‌شود مکانی پاکیزه و مخصوص را جهت پاک کردن زعفران در اختیار داشته باشید.
زمان بین برداشت گلها و پاک کردن شان و نیز خشک کردن زعفران‌ها با کیفیت زعفران ارتباط مستقیمی دارد. هر چه این فاصله زمانی کمتر باشد زعفران مناسب تری خواهید داشت. بنابراین توجه کنید که بایستی نزدیک صبح زعفران را بچینید و بلافاصله هم بعد از اتمام این کار اقدام به پاک کردن گل‌های زعفران کنید.
توجه به موارد بهداشتی
رعایت موارد بهداشتی در زمان کار به این خاطر مهم است که اگر به این موارد توجه نکنید موجب افزایش درصد ناخالصی زعفران شما می‌شود و این مورد به هنگام آزمایش زعفران در آزمایشگاه معلوم می‌شود و سرانجام کیفیت و مبلغ تمام شده محصول شما را پایین می‌آورد.
کارهایی مانند مصرف دستکش و ماسک و لباس مخصوص توسط پرسنل و نیز داشتن مکانی پاکیزه جهت پاک کردن زعفران بسیار مهم می‌باشند.
دقت در جدا کردن
شما می‌توانید در پروسه پاک کردن زعفران، زعفران تان را در نمونه‌های گوناگونی از شکل‌های مصرفی زعفران تولید کنید و این موضوع به نظر شما بستگی دارد که چه نوع زعفرانی داشته باشید. البته در رابطه با این موضوع بایستی توجه ویژه‌ای به بازار مورد نظرتان و نیازهای آن داشته باشید.
برای نمونه بازارهای عربی بیشتر خواهان زعفران نگین و سوپرنگین می‌باشند و این نقاط بیشتر به آن علاقمند هستند و در رابطه با اسپانیا باید بگوییم که بیشتر خواهان زعفران پوشال هستند. البته به صورت کلی گران‌بها ترین نوع زعفران، سوپر نگین می‌باشد.
پاک کردن زعفران
- در ابتدا باید رشته کامل کلاله زعفران را از گل جدا کنید. برای این اقدام لازم است سر کلاله را گرفته و آن را از طرف کنار گل به پایین بکشید. مثل پایین کشیدن یک زیپ این کار را انجام دهید.
- هم‌اکنون رشته را بر اساس نوع زعفرانی که می‌خواهید تولیدش کنید برش دهید. برای به دست آوردن زعفران ارزشمند نگین بایستی رشته زعفران را از محلی که قرمزی رشته خاتمه یافته، بکنید.
گل زعفران شما بعد از پاک کردن زعفران به سه بخش تبدیل می‌شود. زعفران، گل اصلی و ریشه. توجه کنید که هیچ یک از این سه دور ریختنی نیستند و هر کدام را بایستی بر اساس نیاز بازار فرآوری کرده، خشک کنید و به بازار ارائه کنید.
۷- خشک کردن زعفران
در مرحله بعدی به خشک کردن می‌رسیم. برای اینکه کیفیت زعفران از بین نرود وقت را تلف نکنید و سریعا زعفران را خشک کنید تا به افزایش درآمد و سود از زعفران رسیده و منفعت بیشتری ببرید. زمانی که رطوبت کلاله به مقدار ۱۰ درصد برسد به این معناست که عملیات خشک کردن صورت گرفته است و در صورتی که این رطوبت به مقدار پایین تری برسد باعث می‌شود رنگ زعفران سیاه شود.
روش صحیح خشک کردن کلاله زعفران
مقدار رطوبت ریشه و گلبرگ‌ها از کلاله بیشتر است و برای خشک کردن آن‌ها، وقت بیشتری لازم است.
برای خشک کردن زعفران می‌توانید به سه روش اقدام کنید.
-
شیوه سنتی
خشک کردن سنتی به این شکل است که در محلی که سایه باشد، کلاله‌ای که از گل جدا شده را بر روی سطحی می‌گذارند تا کم کم خشک بشود. خشک کردن زعفران را در گذشته و گاهی اوقات این روزها در نور آفتاب انجام می‌دهند که بهداشتی نیست و موجب پایین آمدن میزان رنگ دهی می‌شود و اینکه احتمال آلودگی با گرد و غبار و مواد خارجی را هم بالا برده و از نظر اقتصادی صرف نمی‌کند.
-
شیوه تستینگ (الک و هیتر)
در شیوه تستینگ، به میزانی زعفران مرطوب را می‌ریزند داخل ظرف‌هایی الک مانند که کف آن از پارچه ابریشمی توری شکل درست شده و آن را تقریبا در فاصله ۵۰ سانتیمتری از منبع‌های حرارتی که می‌تواند گازی یا برقی باشد و بدون بو و دود است می‌گذارند و بعد از اینکه خشک شود آن را توی ظرف‌های سر بسته می‌گذارند.
خلاصه راهنمای درست خشک کردن زعفران در شیوه تستینگ به این صورت است که؛
- بلافاصله زعفرانی که از گل کنده شده را به توری‌های مخصوص انتقال داده و برای خشک کردن حاضر می‌کنند. ۱۵۰ الی ۲۰۰ گرم زعفران خیس مقدار مناسب برای یک توری می‌باشد.
- توری را با فاصله مشخصی بر روی یک منبع حرارتی که قادر است ۷۵ درجه گرما را به صورت غیرمستقیم و یکنواخت در بخش زیر توری و بدون برخورد شعله مستقیم ایجاد کند قرار دهید.
- محتوای زعفران را بعد از اینکه حرارت توری را تنظیم کردید به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه بر روی دستگاه قرار دهید و در این وضعیت به زعفران کاری نداشته باشید و هرگز به آن دست نزنید.
- سپس بر روی توری محتوی زعفران یک توری خالی بگذارید و دو تا را باهم بردارید و به صورتی آن‌ها را بچرخانید که کل محتوای زعفران داخل توری دوم بریزد.
- دوباره توری را بر روی دستگاه بگذارید و همین کار را بعد از ۱۵ دقیقه دوباره انجام دهید.
- وقتی ۳ یا ۴ دفعه این کار را روی هم انجام دادید که بین ۵۰ تا ۶۰ دقیقه زمان می‌برد، زعفران توی توری خشک می‌شود و باید آن را به ظرفی که مخصوص نگهداری محصول است انتقال دهید. به این صورت، در هر مرحله ۳۰ الی ۴۰ گرم زعفران خشک شده از هر توری حاصل می‌شود. زعفران خشک شده را بهتر است به صورت مستقیم از توری بر روی پارچه تمیزی بریزید تا به صورت کامل خنک شود. سپس زعفران را به ظرفی سفت و پاکیزه انتقال دهید و تا وقتی که به بازار ارائه می‌شود آن را در محلی خنک و خشک نگه دارید. پیشنهاد می‌شود ظرف‌های پلاستیکی به ویژه نایلون‌های استفاده شده را برای نگهداری به کار نبرید.
-
دستگاه‌های مدرن کنترل کننده رطوبت
توصیه می‌شود دستگاه‌هایی که قابلیت کنترل رطوبت محفظه را دارند را جهت خشک کردن زعفران به کار بگیرید. زعفران خشک شده با استفاده از اینگونه دستگاه‌ها، تحت شرایط خاص، از نظر میزان طعم و رنگ دهی از بهترین کیفیت برخوردار می‌باشد. در صورتی که زعفران را پیش از خشک کردن به میزان ۲۴ ساعت در فضایی سرد و داخل ظرفی سربسته نگهداری کنید و بعد به شیوه‌ای که بیان شد خشک شود، کلاله‌های زعفران به شکل قرمزی یک دست در می‌آید و از نظر میزان طعم و رنگ دهی هم از کیفیت بهتری برخوردار خواهد بود.
در مرحله خشک کردن زعفران، خشک کردن بایستی از طریق دستگاه انجام شود. در حالت معمول خشک کردن، زعفران یک مبلغی قیمت گذاری می‌شود ولی اگر با دستگاه به صورت پرسی خشک شود، یکی از مهم ترین مراحل افزایش سود و درآمد از زعفران می‌باشد.
برای مطالعه روش خشک کردن با دستگاه زعفران خشک کن کلیک کنید.
۸- فرآوری (بسته بندی)، نگهداری و عرضه زعفران
مرحله بعد فرآوری زعفران می‌باشد و پس از آن نگهداری و عرضه زعفران که اگر به درستی و اصولی و با دقت انجام گیرند در افزایش درآمد و سود از زعفران نقش زیادی دارند. اکثر افراد از این موضوع آگاهی دارند که مورد با اهمیت در انتخاب کردن زعفران، عطر و رنگ خاص آن می‌باشد و این نخستین انتظار فرد استفاده کننده است. پس در صورتی که به شکل درست و استاندارد بسته بندی و نگهداری زعفران صورت نگیرد نمی‌تواند بیانگر محصولی با قابلیت‌های مورد انتظار باشد و همچنین به سرعت کیفیت آن را پایین خواهد آورد. اگر زعفران در جای خیلی گرم، معرض نور و رطوبت بالا باشد کیفیتش کم کم از بین می‌رود.
چیزی که هم‌اکنون در بازار مشاهده می‌کنید که زمان طولانی زعفران را در ظرف‌های شفاف برای اینکه افراد قادر به دیدن آن باشند پشت ویترین‌های رو به نور نگهداری می‌کنند، یک شیوه‌ی به کلی نادرست می‌باشد و اگر تقلبی هم صورت نگرفته باشد با گذشت زمان کیفیت آن به قدری پایین می‌آید که ویژگی‌های محصولی خالص و طبیعی را نخواهد داشت. به همین خاطر است که بایستی زعفران را درون باکس‌های دردار چوبی، شیشه‌های دردار و به دور از نور، رطوبت و حرارت نگهداری کنند. بازماندن در ظرف این مشکل را ایجاد می‌کند که جدا از اینکه عطر زعفران زایل می‌شود امکان دارد که تبادل رطوبتی صورت بگیرد و زعفران‌های درون ظرف یا بسیار خشک شده و یا رطوبتی که جذب می‌کنند به مقدار پایینی باشد.
نخ دسته‌های زعفران را در زمان ساییدن زعفران بایستی باز کرده و در هاون و یا آسیاب، رشته‌های زعفران (خامه و کلاله) را سائیده و نرم کنید. شما باید درون قوطی‌های درب دار یا ظرف‌های شیشه‌ای از زعفران ساییده شده نگهداری کنید.
در زمان استفاده، اول میزانی از زعفران ساییده شده را در اندکی آب گرم می‌ریزند تا زعفران در آب حل گردد و رنگش نمایان شود، بعد زعفران حل شده در آب را با مواد غذایی ترکیب کرده و استفاده می‌کنند.
برای مطالعه آموزش بسته بندی زعفران کلیک کنید.
عرضه زعفران چند حالت دارد که با توجه به شرایط موجود باید ببینید که زعفران در بورس فروش بیشتری دارد یا بازار آزاد یا بازار صادراتی. به دلیل متغیرهای مختلفی که وجود دارد نمی‌توان مشخص کرد که کدام بازار بهتراست مثلا به خاطر ویروس کرونا ما صادرات نداریم و باید در بازار بورس یا بازار آزاد تجارت کنیم.
و شما به جای عمده فروشی می‌توانید با استفاده از خرده فروشی در بسته بندی های متناسب با نیاز بازار سود خیلی خوبی را برای خودتان به وجود بیاورید.
مراحلی که در این مقاله ذکر شد در مورد پروسه کشت زعفران از انتخاب مزارع مناسب برای کشت زعفران تا عرضه زعفران در بازار می‌باشد که رعایت استانداردهای هر مرحله و اصولی انجام دادن آن‌ها باعث افزایش درآمد یک زعفران کار می‌شود. پس اگر به درستی این مراحل را انجام دهید به افزایش درآمد و سود از زعفران و بهره وری بیشتر از مزارع دست خواهید یافت.
