در این مقاله می‌خواهیم شما را با کشت زعفران به روش هیدروپونیک آشنا کنیم و دلایل اقدام به این روش و مزایا و معایب آن را مورد بررسی قرار دهیم. همراه باغبوم باشید….
یکی از با ارزش ترین ادویه‌های شناخته شده در دنیا زعفران می‌باشد. در طول زمان سطح زیرکشت این ماده افزایش یافته است اما زعفران همچنان از جایگاه خوبی برخوردار است.
اگر یک کشور تصمیم به تولید زعفران بگیرد می‌تواند از کاشت آن ارزش افزوده بالایی و از ارسال این ادویه به سایر کشورها منفعت زیادی به دست آورد. به همین دلیل کشورهای توسعه یافته پرورش زعفران در کشور خود را بررسی می‌کنند تا از این سود بالا بی نصیب نمانند.
چین یکی از کشورهایی می‌باشد که به صورت جدی کشت زعفران را بررسی می‌کند. به همین خاطر است که شیوه‌های صنعتی و مدرن مانند سیستم‌های گلخانه‌ای و سیستم‌های آب کشت (هیدروپونیک) بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد. یکی از بهترین مزایای کشت گلخانه‌ای و هیدروپونیک این است که به خاطر طبقاتی بودن و افزایش کشت بالا می‌توان از حداکثر محیط و سطح زیرکشت استفاده کرد. برای مثال در شیوه کشت هیدروپونیک اندازه زمین مورد نظر برای کشت ۳۰۰۰ متر مربع می‌باشد، در این صورت می‌توانید به اندازه ۱۰۰۰۰ متر از آن استفاده کنید و همچنین مقدار تولید هم خیلی بیشتر می‌شود (تقریبا هفت برابر کشت ساده).
برای آشنایی با انواع روش های کشت گلخانه ای زعفران کلیک کنید.
مقدمات کشت گلخانه‌ای زعفران
قدم اول انتخاب شیوه کشت گلخانه‌ای این ادویه با ارزش می‌باشد. شما می‌توانید یکی از روش‌های گوناگون را برای کشت زعفران برگزینید. برای این کار باید با توجه به موقعیت و شرایط خود یکی از راه‌ها را انتحاب کنید.
برپایی گلخانه زعفران
برای کشت زعفران به روش هیدروپونیک دو روش پیش روی شماست یا یک گلخانه با امکانات فراوان بر پا کنید و یا می‌توانید از محیط منزل تان استفاده کنید که باهم تفاوت‌هایی دارند و در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.
برای ایجاد یک گلخانه زعفران موارد زیر را انجام دهید.
- ابتدا باید از سازمان جهاد کشاورزی مجوز بگیرید که برای این کار به اجاره نامه یا سند ملک نیاز دارید.
- امکانات لازم برای گلخانه را برای مدیریت وضعیت دما و خدمات آب‌رسانی تامین کنید. برای این کار باید این تجهیزات را تامین کنید: بخاری، شوفاژ، سیستم آبیاری، سیستم‌های خنک کننده تابستانی و زمستانی، سیستم سرمایشی، ترموستات، برق اضطراری و ژنراتور.
- در مرحله بعد باید برای بهره‌برداری از چاه مجوز تهیه کنید و یا سندی دریافت کنید که به صورت رسمی اثبات کند شما آب مورد نیاز را از چشمه، رودخانه و یا قنات برداشت می‌کنید.
- اقدام به آزمایش در آزمایشگاه‌های قابل قبول هر استان که سالم بودن آبی که استفاده می‌شود را ثابت می‌کند.
- اگر گلخانه شما از ۵۰۰۰ متر مربع بزرگتر است باید اعلام و با یک کارشناس کشاورزی همکاری کنید.
به کار گیری فضای منزل برای ایجاد گلخانه زعفران
برای استفاده از محیط منزل شما می‌توانید از محیط پشت بام یا اتاق استفاده کنید که باید این موارد را دنبال کنید.
- برای چهارچوب گلخانه، چهارچوب فلزی را مورد استفاده قرار دهید و برای عایق کردن آن‌ها از عایق‌های UV استفاده کنید.
- شما به یک سیستم که به صورت قطره‌ای آب‌رسانی کند و دارای مخزنی با گنجایش ۱۰۰۰ لیتر، یک عدد پمپ آب و ۱۰۰ متر لوله ۵/۱ اینچی باشد نیاز دارید.
- قفسه و قالب‌های کاشت زعفران را تهیه کرده و دقت کنید که اندازه میان پیازها دقیق انجام می‌شود ( اندازه‌ای ۳ الی ۵ سانتیمتر برای هر ردیف و فاصله ۱۰ تا ۱۵ سانت میان هر دو ردیفی که وجود دارد).
عملیات کاشت زعفران در گلخانه به چه صورت است؟
نحوه کشت زعفران در گلخانه از موارد اصلی این تجارت می‌باشد. در خرداد ماه بعد از زرد شدن علف گیاه، پیاز گیاه از آن کنده می‌شود و باید فضایی که شامل تهویه هوایی مناسبی است را برای نگه‌داری آن در نظر داشت. در روزهای ابتدایی شهریور ماه، عملیات جدا کردن پیازهای بیش از ده گرم را انجام می‌دهیم و آن‌ها را به گلخانه میفرستیم. جوانه زدن پیازها تقریبا مهر ماه شروع می‌شود. در طول این مدت دو تا سه جوانه اصلی ایجاد می‌شود و همچنین چندین جوانه فرعی هم زده می‌شود که بایستی حذف شوند.
پرورش زعفران هیدروپونیک
پرورش زعفران گلخانه‌ای به شیوه هیدروپونیکی
یکی از این راه‌ها، کشت زعفران به روش هیدروپونیک یا آب کشت می‌باشد. کلمه هیدروپونیک به معنای کار با آب می‌باشد. هیدروپونیک از نظر خرج اولیه به شیوه‌های دیگر بسترسازی شباهت دارد ولی بازدهی کشت و تولید زعفران را تقریبا ۳۰% بیشتر می‌کند و نیز با در نظر گیری ثابت بودن پول‌هایی که بابت سرمایش و گرمایش خرج می‌شوند، میزان سود خالص افزایش پیدا می‌کند.
برای نگه‌داری ریشه گیاه در این روش یا باید آن را در فضای بسیار مرطوب قرار داد یا داخل آب و یا در برخی مواد جامد (به جز خاک) که رطوبت را به میزان زیادی در خود ذخیره می‌کنند. در این روش، مواد غذایی و اکسیژن توسط آبی که در اطراف ریشه می‌باشد به گیاه می‌رسد.
مزیت‌های کشت زعفران به روش هیدروپونیک
یکی از مزیت‌های کشت زعفران به روش هیدروپونیک پایین آمدن مصرف سم‌ها می‌باشد. به دلیل اینکه در این روش، بستر کشت به صورت مکرر تعویض می‌شود. همچنین امکان پخش شدن کود لازم به مقدار بسیار کم و به صورت کاملا یکنواخت وجود دارد.
هیدروپونیک کاملا اقتصادی است و همچنین برداشت آن در مدت بسیار کمی اتفاق می‌افتد. همان طور که در بالا اشاره شد، سیستم هیدروپونیک دارای مزیت عالی می‌باشد که می‌توان حداکثر استفاده را از محیط کشت داشت. تولید کننده با فضای کوچکی هم قادر به تولید مقدار محصول فراوانی می‌باشد.
یکی دیگر از فواید کشت هیدروپونیک، استفاده از آب کمتری می‌باشد چون در این نوع کشت نفوذ عمقی آب در خاک مهم نیست و بهره‌وری آبیاری زیاد است.
اصلی ترین کاربرد این کشت و یا به عبارتی کشت گلخانه‌ای رعایت اصول بهداشتی می‌باشد. به خاطر اینکه کشت خاکی وجود دارد و دیگر مشکل پسماند مواد عالی، بیماری‌های میکروبی و قارچی و حشرات پیش نمی‌آید.
آب و هوا و فصل‌های گوناگون در تولید گلخانه‌ای تاثیری ندارند و تولید تنها نیازمند بهبود سیستم قابل قبول می‌باشد که در این صورت می‌توان تولیدات عالی داشت.
معایب کشت گلخانه‌ای زعفران
چین یکی از کشورهایی می‌باشد که در زمینه تولید زعفران سرمایه گذاری کرده است. به دلیل اینکه حقوق نیروی کار در چین پایین تر و مخارج تولید در مقایسه با ایران کمتر است، آن‌ها این نوع زعفران را تولید و به بازار ارائه می‌دهند. البته باید گفت که همچنان قابل رقابت با ایران نیست و ایران در حوزه کاشت زعفران همچنان پیشتاز است و تقریبا ۹۰ درصد از صادرات زعفران دنیا از ایران می‌باشد. در طول سالیان اخیر در ایران زمین‌های زیرکشت زعفران از ۱۵۲ تا به ۲۸۰ تا در سال رسیده است، اما با این وجود بهره‌وری تولید زعفران که ۳.۲ کیلوگرم در هکتار بوده است در آن تغییری به وجود نیامده است که این موضوع نگران کننده‌ای است. مسلما باید این مسئله را در نظر داشت که احتمال دارد در آینده زعفران چینی با قیمت خیلی پایین تری به بازار بیاید و باعث ایجاد مشکل در تجارت این کشت ارزشمند شود.
کدام کشورها در ارائه کشت زعفران گلخانه‌ای موفق ترند؟
سال ۲۰۰۶ بود که در منطقه خودمختار تبت در کشور چین، این ایده را یک جوان چینی فارغ‌التحصیل رشته کشاورزی پیاده کرد که نحستین بار در دنیا اتفاق افتاد.
برخی کشورها هم این طرح را بررسی کرده و از آن استقبال کردند و به دنبال درخواست و تحقیقات در این باره و کمک مهندس چینی توانستند کشت و برداشت را با موفقیت انجام دهند.
کشورهایی همچون ترکیه، امارات، اسپانیا، هندوستان و شمال افغانستان درباره این طرح شروع به رقابت با یکدیگر کرده اند.
به چه دلیل باید کشت زعفران را در گلخانه انجام دهیم؟
با توجه به وجود خشکسالی‌های منطقه‌ای کشاورزان مجبور شده اند کشت محصولی که آب زیادی لازم دارد را کنار گذاشته و به سراغ کشت زعفرانی که آب کمتری لازم دارد بروند به همین دلیل کشت زعفران افزایش یافته است.
متاسفانه به خاطر بحران کم آبی در ایران، روش کشت گلخانه‌ای با توجه به مصرف کم آبی که دارد بهترین راه برای کشت در راستای مدیریت مصرف آب می‌باشد.
در روش کشت گلخانه‌ای از پیاز بزرگ و مرغوب استفاد می‌شود و بیماری ایجاد نشده و زعفران در بهترین وضعیت فضا و دما نگه‌داری می‌شود از این رو بهره‌وری محصول در مقایسه با کشت سنتی خیلی بیشتر است، به این صورت که در نوع سنتی در یک هکتار می‌توان به طور متوسط هفت کیلو محصول کلاله خشک شده برداشت کرد که در نوع کشت گلخانه‌ای به طور متوسط این عدد به ۲۳ تا ۲۵ کیلوگرم در هکتار می‌رسد.
